Opuszczone miejsca na Mazurach i Warmii

Tereny pamiętające historię ludów łużyckich (XIII w. p.n.e.), chrystianizację, najazdy Zakonu Krzyżackiego, największą w historii średniowiecza bitwę, osadnictwo pruskie, polskie, niemieckie i rosyjskie. Linia frontu I Wojny Światowej.

Opuszczone miejsca w Olsztynie

Eksploratorzy przemierzający miasto Olsztyn powinni się nastawić głównie na opuszczone miejsca wojskowe. Dużo lepszym jednak pomysłem jest wyprawić się w okolice mazurskich jezior lub na północny wschód województwa w okolice miasta Elbląg.

Opuszczone miejsca na Mazurach

Opuszczone miejsca w Warmińsko-mazurskim odnajdujemy głównie porozrzucane wokół mazurskich jezior. Jak łatwo się domyślić, są to zwykle stare ośrodki wypoczynkowe. Warto także zajrzeć do miasta Biskupiec oraz w okolice Elbląga (nie do samego miasta). Na terenie województwa polecam także poszukać zapomnianych dworów i pałaców, a i bunkry oraz inne wojskowe obiekty są tu bardzo interesujące.

Historia województwa warmińsko-mazurskiego

W XIII - VII wieku przed naszą erą tereny Warmii i Mazur zamieszkiwały ludy łużyckie. Tuż po nich ziemie te zasiedlają w XI - V wieku p.n.e. tak zwani Prabałtowie. Jak głosi portal wojewódzki „Warmińsko-Mazurskie” od tego ludu mogły się wywodzić wszystkie ludy słowiańskie, a sama wypowiedź jest spuentowana tak, że w sumie do dziś nie wiadomo skąd się Słowianie wzięli, więc to jest tylko przypuszczenie. Ot, taka ciekawostka z dziedziny rzetelnych informacji na oficjalnych polskich portalach.

W X wieku naszej ery na tereny Warmii i Mazur docierają pierwsi przedstawiciele chrześcijaństwa, a podczas prób chrystianizacji rejonu ginie chociażby św. Wojciech. Nieugiętość pogańska obszaru, jak i ciągłe zagrożenie najazdami pruskimi zmusiły księcia mazowieckiego Konrada do sprowadzenia Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie, czyli po prostu Zakonu Krzyżackiego. Więcej na ten temat można przeczytać w historii województwa mazowieckiego.

W 1243 roku papież Innocenty II ogłosił, że dzieli obszar Warmii i Mazur na cztery diecezje: sambijską, warmińską, pomezańską i chełmińską. Już 8 lat później Państwo Krzyżackie sprawowało władę w trzech z nich (oprócz warmińskiej). W XIV wieku na tereny Prus zaczęli przybywać Polacy, Litwini i Niemcy, zasiedlając okolice takich miast jak Gołdapia, Morąg, Węgorzowo czy Kętrzyn, wypierając rodowitych mieszkańców tych ziem. Krzyżacy jednak ani myśleli oddawać zajętych obszarów, wręcz przeciwnie. Ogłaszając, że Pomorzanie jedynie udają zaangażowanie religijne, wkroczyli zbrojnie i zajęli całe Pomorze Gdańskie.

Pomimo starań ze strony Polski, nie udało się uniknąć konfliktu zbrojnego. Wojsko Polskie pod dowództwem Władysława Jagiełły w sile 30 000 ludzi stanęło naprzeciwko wojskom Krzyżaków: 14 000 konnych i 7 000 pieszych, którzy to jednak stanowili uzbrojony po zęby kwiat rycerstwa europejskiego. 15 lipca 1410 roku odbyła się największa bitwa w historii średniowiecznej Europy, podczas której wojska zakonne zostały rozgromione. Wszystkie źródła historyczne mówią, że zwycięstwo nie było do końca wykorzystane - Polska odzyskała jedynie Żmudź i Ziemię Dobrzyńską.

Niedługo później źle traktowany i uciskany lud żyjący na terenach podbitych przez Zakon Krzyżacki wywołuje powstanie, w które angażuje się Polska. Wybucha wojna trwająca 13 lat, tzw. Wojna Trzynastoletnia (1454 - 1466), zakończona  II pokojem toruńskim, na skutek którego do Rzeczypospolitej zostają przyłączone: Warmia z Elblągiem, Powiśle z Toruniem i Malborkiem oraz Pomorze z Gdańskiem. Teren, który dzisiaj nazywamy Mazurami, zostaje w rękach zakonu, jednak jest lennem Polski. Po przejściu mistrza zakunu krzyżackiego (Albert Hohenzollern) na luteranizm w 1525 roku tereny Prus krzyżackich zaczęto nazywać Prusami książęcymi. Każdy następny władca tych ziem musiał składać hołd lenny królowi Rzeczypospolitej.

Książęta pruscy od samego początku planowali, jak tu uniezaleźnić się od królów Rzeczypospolitej. Gdy tylko w 1655 roku nastał czas potopu szwedzkiego nie tylko nie stanęli oni po stronie Polski, to jeszcze zagrozili, że jeśli nie dostaną całkowitej autonomii to przyłączą się do Szwedów. W zaistniałej sytuacji król Jan Kazimierz nie miał wyboru i musiał przystać te żądanie. 

Okres od potopu szwedzkiego nie był szczęśliwy dla Warmii i Mazur, tak jak nie był szczęśliwy dla większości terenów Polski. Liczne najazdy Tatarów, zarazy (dżuma) i głód doprowadziły do wymarcia blisko 1/3 całej ludności. W tym czasie Prusy książęce zawiązały unię personalną z Brandergurgią, szykując się do rozbiorów. Po ich urzeczywistnieniu Warmia została zaaneksowana przez Prusy i została nazwana Prusami Wschodnimi. Na terenach tych usilnie tępiono objawy polskości: zabroniono drukowania materiałów w tym języku czy wprowadzono język niemiecki do szkół.

W czasie I Wojny Światowej przez Prusy Wschodnie przebiega linia frontu niemiecko-rosyjskiego z tragicznymi skutkami dla całego obszaru. Zostały zniszczone takie miasta jak Szczytno, Ełk, Olsztynek, Działdowo i Nidzica oraz dziesiątki wsi.  Podczas II Wojny Światowej, dokładnie 20 lipca 1944 roku w bunkrze w Gierłoży doszło do nieudanego zamachu na Hitlera. Po zwycięstwie Rosjanie rozpoczęli okres rozkradania Warmii i Mazur, wywożąc wgłąb ZSRR maszyny z zakładów czy szyny kolejowe, zostawiając je w ruinie. Wiele z tych fabryk i zakładów nie podniosło się do dzisiaj, stąd na terenie Mazur i Warmii można znaleźć wiele opuszczonych miejsc.