Mazowieckie - Opuszczone zakłady mechaniczne 'U': Informacje, historia, zdjęcia.

Opuszczone zakłady mechaniczne znane z produkcji głównie ciągników rolniczych. Początek istnienia zakładów datuje się na 1893 rok. W ciągu ponad stuletniej historii produkowały traktory, czołgi, autobusy, samochody czy motory.

Był rok 1893. Trzej inżynierowie (Ludwik Rossman, Kazimierz Matecki, Emil Schönfeld) wraz z czterema przedsiębiorcami (Stanisław Rostkowski, Aleksander Radzikowski, Karol Strassburger i Ludwik Fijałkowski) postanowili założyć w Warszawie przedsiębiorstwo o nazwie Towarzystwo Udziałowe Specjalnej Fabyki Armatur. Pieniądze wzięli z oszczędności posagowych swoich siedmiu córek. Dyrektorem nowego przedsiębiorstwa został Ludwik Rossman, a same zakłady zaczęły produkować armaturę dla przemysłu spożywczego, cukrowniczego, gorzelniczego, hydranty przeciwpożarowe czy armaturę centralnego ogrzewania itp. Na każdym wyprodukowanym elemencie wybijali oznaczenie „P7P”, które znaczyło „Posag 7 Panien”. Fabryka nieprzerwanie produkowała swoje wyroby do 1939 roku.

W międzyczasie, a dokładnie w 1902 roku, wszyscy akcjonariusze podjęli decyzję o rozbudowie zakładu. Dzięki temu stało się możliwe rozszerzenie produkowanego asortymentu o silniki spalinowe.

Zafascynowanie akcjonariuszy spółki powieścią „Quo Vadis” sprawiło, że postanowili nadać firmie nową nazwę. Miała się ona kojarzyć z mocą, siłą i niezawodnością nowych produktów - dokładnie tak jak sienkiewiczowski Ursus.

Warto dodać, że wspomniane „Quo Vadis” było w tych latach (1895-1896) drukowane w odcinkach przez Warszawską Gazetę Polską. Oczywiście przy okazji dotychczasowy znak towarowy zastąpiono nowym, gdzie w stylizowanym kole zębatym trzema literami zaszyfrowano słowo URSUS.

W 1910 roku fabrykę przeniesiono do innej lokalizacji, a oprócz obecnej produkcji tworzono również szeroki asortyment spalinowych silników (pierwszym z nich był dwusuwowy, jednocylindrowy silnik o mocy pięciu koni mechanicznych). Trzy lata później, w 1913 roku fabryka była w pełnym rozkwicie i stała się największym producentem silników spalinowych w Królestwie Polskim i jedynym ich dostawcą do Cesarstwa Rosji. Do czasu wybuchu I wojny światowej wyprodukowano tu około 6 000 silników o mocach od 5 do 450 KM. 

W 1915 roku armia rosyjska wycofując się z Polski zniszczyła jeden z zakładów fabryki i wywiozła jej maszyny do Rosji. Mimo ogromnych zniszczeń fabryka szybko się odbudowała i po wojnie nadal produkowała silniki spalinowe. W latach 1916-1918 pod kierownictwem prof. Kazimierza Taylora (polskiego konstruktora) podjęto próbę zbudowania pierwszego polskiego ciągnika. Zadanie zakończyło się wykonaniem jednego prototypu.

W roku 1930 spółka „Ursus” przejęta została przez Bank Gospodarstwa Krajowego i została włączona do struktur Państwowych Zakładów Inżynierii i jej produkcję ustawiono na potrzeby wojska. W tym czasie fabrykę wizytował nawet prezydent Ignacy Mościcki. Hale fabryczne produkowały min. samochody pancerne, ciężarówki, ciągniki opancerzone, motocykle „Sokół”, silniki lotnicze czy czołgi.

W czasie II wojny światowej Niemcy zorganizowali w fabrykach zakłady produkcyjno-remontowe czołgów i pomp lotniczych. W zabudowaniach fabryki Niemcy i ich rosyjskojęzyczni kolaboranci rozstrzeliwali masowo ludność cywilną. Historycy szacują, iż 5 sierpnia strzałami w tył głowy zamordowano w tym miejscu od 6 000 do 7 500 Polaków. Pod koniec, w 1944 roku, wywieźli oni z fabryki całe wyposażenie wraz z częścią załogi do Oławy, Kaczanowa, Streitu i Wrocławia, a później zaminowali cały jej teren i obsadzili wojskowymi posterunkami. Po wojnie zaczęto zabezpieczać resztki ocalałego zakładu, min. ściągając część jej dawnej załogi. Udało się odzyskać ok. 80% wyposażenia fabryki.

W 1946 roku władze państwowe podjęły decyzję o rozpoczęciu w halach produkcji ciągników rolniczych. Wówczas zespół konstruktorów Politechniki Warszawskiej pod kierunkiem prof. Edwarda Habicha stworzył dokumentację pierwszego ciągnika o nazwie Ursus C-45. Ciągnik posiadał jednocylindrowy dwusuwowy silnik o mocy 45 KM. Pierwszy ciągnik zjechał z taśmy montażowej w 1947 roku wprost na defiladę 1-Majową jako „dar robotnika i inżyniera na 1-go Maja dla brata chłopa”, jak głosił napis na transparencie.

W latach 90'tych Ursus zmagał się z ogromnym zadłużeniem. Zakład był wielokrotnie restrukturyzowany i dzielony na małe spółki, które nie mogąc zapewnić konkurencyjnych cen, bankrutowały. Obecnie zdecydowana większość starych budynków fabryki jest opuszczona.